De koffiemachine als nieuw lid van de inbouwfamilie

Tegenwoordig bestaan er vele koffiesystemen. Elk systeem heeft voordelen, maar ook nadelen. Er zijn espressomachines, koffiepadsystemen (waarvan de Senseo één van de bekendste voorbeelden is), koffieapparaten met cupjes (zoals de Nespresso, Illy Mie of Dolce Gusto), bonenkoffiemachines (Senseo Sarista), de traditionele koffiezetapparaten voor filterkoffie en de inbouwkoffiemachines. Lees op deze pagina meer over de voor- en nadelen van de koffiemachine, welke koffieapparaat voor u geschikt is en de verschillende mogelijkheden die een inbouw koffiemachine biedt.

Ander jasje

De eerste vrijstaande koffiemachines komen op naam van de Italiaanse fabrikant Saeco (1981) en de Zwitserse fabrikant Jura (1983). Wanneer u zich oriënteert op inbouwkoffiemachines, dan zal het u opvallen dat sommige apparaten sterk op elkaar lijken. De techniek achter veel huidige koffie-/espresso-automaten -zij het met eigen innovaties en aanpassingen- komt in een aantal gevallen nog steeds uit de keukens van Saeco en Jura. Alleen het kastje is dan iets anders waardoor de koffiemachine past binnen de uitstraling van het merk.

De voordelen van een ingebouwde koffiemachine

Smaak
Zeker wanneer je voor een koffiemachine kiest met verse bonen, heb je met één druk op de knop een overheerlijke, verse en smaakvolle koffie. Tegenwoordig zijn er ook veel koffiemachines met een tweede vulschacht voor gemalen koffie en voor zover we weten is er ook een inbouwkoffiemachine van Etna waar je nog pads kunt gebruiken. Een koffiemachine geeft je meestal ook de mogelijkheid om andere exotische koffiesoorten uit te proberen zoals een cappuccino, espresso, latte macchiato en een ristretto.

Opgeruimd aanrecht
Een vrijstaande koffiemachine is omvangrijk en kan een behoorlijke sta-in-de-weg zijn op het aanrecht. Inbouwapparaten hebben dit probleem niet. Met een inbouwkoffiemachine creëert u meer ruimte op het aanrecht.

Design
De keus voor inbouw komt ook voort vanwege de wens naar strakke, doorgetrokken lijnen in de keuken. Een strakke opstelling van bijvoorbeeld een combi-stoomoven en een koffiemachine in een keukenwand oogt bijzonder fraai. En u kunt het design van de inbouwkoffiemachine afstemmen op de rest van de inbouwapparatuur.

De nadelen van een ingebouwde koffiemachine

Lastiger schoonmaken
Een nadeel van een inbouwkoffiemachine is, dat deze lastiger schoon te maken is dan een los apparaat. Hoewel veel apparaten op een ladegeleider staan zodat je ze naar voren kunt trekken of rijden, kun je ze natuurlijk nooit helemaal ondersteboven keren om schoon te maken in de uiterste hoekjes. Voor de echte schoonheidsfanaten is dat misschien een nadeel.

Monteur
Wanneer er storingen zijn moet er vaak een monteur aan te pas komen. Dit brengt soms ook kosten met zich mee. Gezien het feit dat een monteur niet à la minute op de stoep kan staan, is een probleem ook niet altijd direct verholpen.

Geen grote hoeveelheden
Koffiemachines geven je niet de mogelijkheid om voor grote aantallen mensen tegelijk koffie te zetten. Na de maaltijd, met een verjaardag of tijdens bezoek kan dit lastig zijn.

Duur
Koffiemachines zijn een investering. Ook zijn de kosten per kopje koffie hoog (hoewel niet zo hoog als die van een Nespresso, een losstaande koffiemachine). Koffiezetten met een ouderwets koffiezetapparaat blijkt zowel in aanschaf als per kopje de meest goedkope manier van koffie zetten.

Espressomachine of koffiemachine?

De begrippen espressomachine en koffiemachine worden op internet vaak door elkaar gebruikt. Vaak wordt er hetzelfde mee bedoeld, namelijk een volautomaat die allerlei soorten koffie kan zetten. Ook een apparaat dat esspressomachine wordt genoemd kan vaak meer dan alleen espresso’s zetten.
Toch is er wel degelijk een verschil tussen koffie en espresso en dat zit hem in de manier van bereiden. Een ‘gewone’ koffie wordt gemaakt van heet water dat langs gemalen koffie in een kan loopt. Bij een espresso wordt heet water en stoom onder hoge druk door gemalen koffie geperst. Hierdoor krijgt de espresso zijn karakteristieke, aromatische smaak. Voor een goed espresso-apparaat is een juiste pompdruk een vereiste, evenals de kwaliteit van de espressomelange en de watertemperatuur.
In dit hoofdstuk wordt zowel gesproken over koffiemachines als over espressomachines.

Welk koffieapparaat past bij mij?

Filterkoffie
Op zoek naar het beste koffiezetapparaat zijn er vele factoren die uw uiteindelijke keuze bepalen. Allereerst is er de vraag of u koffiebonen wilt, filterkoffie of pads. Zet u vooral grote hoeveelheden koffie, dan is een los, traditioneel koffiezetapparaat wat gebruik maakt van filtermaling het meest geschikt.

Cups/pads
Wilt u snel een kopje koffie kunnen zetten en keus hebben uit meerdere smaken, dan kunt u het beste kiezen voor een koffiemachine of koffie die gezet wordt met behulp van cups of pads zoals een Senseo, Nespresso of Dolce Gusto. In deze losstaande, kleine en compacte apparaten hoeft u slechts een cup of pad in het apparaat te plaatsen en de koffie wordt gezet. Tegenwoordig zijn er koffieapparaten die werken met cups waarmee u in een handomdraai de lekkerste cappuccino of latte macchiato kunt zetten.
De meest bekende volautomatische espressomachines zijn de Nespresso en Dolce Gusto. Deze worden los in de keuken geplaatst, hebben een verfijnd en compact design, zijn gemakkelijk schoon te houden en hebben relatief minder onderhoud nodig dan een bonenapparaat. Ze zijn goedkoper dan een inbouwkoffiemachine en ook kleiner. De Nespresso en Dolce Gusto werken respectievelijk met een capsule en een cup die in verschillende smaken beschikbaar zijn. De cups of capsules bevatten exact de juiste hoeveelheid voorgemalen koffie voor één kopje espresso. Nadat u de capsule of serving in het apparaat heeft gestopt en op de startknop drukt, wordt het hete water onder hoge druk door de koffie gevoerd. Snel en gemakkelijk heb je een lekkere koffie. Zonder geknoei, en na gebruik gooi je de cups gewoon weg. Het voordeel van een cup is dat deze luchtdicht is verpakt en dus relatief lang houdbaar.
Een nadeel van de Nespresso en Dolce Gusto apparaten is, dat de kosten per kopje koffie hoog zijn. Wanneer u veel koffie drinkt (> 2 kopjes per dag) is het verstandig om een espresso apparaat gebaseerd op (voorgemalen) koffiebonen te overwegen. Een ander nadeel is dat het gebruik van eigen koffie niet mogelijk is. Ook is de variatie espresso capsules en servings beperkter ten opzichte van de vele honderden soorten verkrijgbare losse koffiebonen. Je kunt geen meerdere kopjes per keer zetten. Bovendien is het weggooien van cups en capsules niet milieuvriendelijk.
Wanneer u op zoek bent op internet naar inbouwkoffiemachines, dan zult u ongetwijfeld ook nespressosystemen tegenkomen voor inbouw. Miele heeft deze. Hierin worden capsules gebruikt, maar je hebt ze ook met losse bonen.

Bonen
Wilt u graag een versgemalen kopje koffie waarvan u zelf de sterkte kunt bepalen, dan is een apparaat dat werkt met koffiebonen het beste voor u en oriënteert u zich op losse of inbouwkoffiemachines. Wanneer u slechts ‘normale’ koffie of espresso wilt drinken, dan voldoen vrijwel alle apparaten aan uw criteria. Wanneer u ook andere soorten koffie zoals cappuccino of latte macchiato wilt bereiden, dan moet het apparaat voorzien zijn van een afneembaar melkreservoir (het liefst vaatwasserbestendig!) om melkschuim te realiseren. De volautomatische inbouwkoffieautomaat CVA 5065 van Miele is uitgerust met een roestvrijstalen melkreservoir in de deur van de machine dat zonder verlies van kwaliteit melk 12 uur lang koel kan houden. Hierdoor is bij het melkschuim gedurende een zeer lange tijd een constant en perfect resultaat gegarandeerd. Door de grote inhoud van circa 700 ml kunnen zonder meer grotere hoeveelheden cappuccino, latte macchiato, warme melk en melkschuim achter elkaar worden gemaakt.
Voor een latte macchiato is het handig wanneer de koffie-uitloop in hoogte verstelbaar is. Vanwege de grote hoeveelheid melk heb je namelijk een glas of mok voor nodig. Eén van de laatste modellen van Miele heeft een CupSensor. Deze bepaalt de ideale afstand tussen schenktuit en kopje of glas. De CupSensor herkent namelijk de hoogte van het kopje of glas en brengt de uitloop automatisch in de juiste positie. Hierdoor wordt het spatten van koffie en melk voorkomen en worden een perfecte koffietemperatuur en mooie crèmelaag gegarandeerd.
Met een vast stoompijpje kan ook melkschuim gerealiseerd worden. Na gebruik moet het stoompijpje gereinigd worden om aankoeken te voorkomen. Er zijn machines die dit automatisch doen. Let op bij stoompijpjes met vaste hoogtes. Deze zijn moeilijker te gebruiken met hogere glazen.
Als je een machine zonder opschuimpijpje koopt, kun je in een pannetje of de magnetron melk opwarmen en deze zelf opkloppen.

Er zijn drie types koffiemachines/espressomachines:

We onderscheiden grofweg drie types espressomachines. Handmatige apparaten, semi-automatische apparaten en volautomaten.

• Handmatige espressomachine. Deze kom je vaak in de horeca tegen
• Semi-automatische espressomachine. Met een semi-automatisch apparaat voer je zoals de naam zegt, veel handelingen zelf uit. Bij de semi-automatische apparaten wordt de koffie eigenhandig in de piston of het handvat gedaan. Een elektrische pomp vervangt de hendel waardoor de druk gelijk blijft en de koffie gelijkmatiger. Omdat je meer zelf doet dan bij een volautomaat, kun je meer inspelen op individuele wensen.
  Er zijn ook apparaten die beschikken over een elektronisch systeem om de juiste hoeveelheid water door te voeren, of apparaten met espressopads of ‘servings’. Na gebruik moet je de filterhouder losdraaien en de koffieresten verwijderen. Ook moet je alles weer goed schoonmaken voordat je de volgende espresso kunt zetten.
  Het voordeel van de semi-automatische apparaten is, dat ze veel kleiner zijn dan de volautomaten. De halfautomaten zijn ongeveer 25 centimeter breed. Volautomaten zijn doorgaans een stuk groter, denk hierbij aan een breedte van een centimeter of 40.
  De halfautomaten zijn mooi gestyled en hebben uitstraling. Vaak kun je twee kopjes tegelijk zetten. Ze zijn duur in aanschaf maar in verhouding weer goedkoper dan een volautomaat. Semi-automaten zijn duurder in onderhoud dan traditionele koffiezetapparaten voor wat betreft reiniging en ontkalking. Ook nemen ze meer ruimte in beslag.
• Volautomatische espressomachine
  Met een volautomaat bereid je met één druk op de knop een verse espresso of andere koffie. In principe hoef je bij deze apparaten één keer de basisinstellingen in te voeren zoals de temperatuur en hoeveelheid van het water en de sterkte van de koffie en dan kun je zorgeloos en snel de heerlijkste koppen koffie tevoorschijn toveren.
  Koffie serveren met een volautomaat is een gebruiksvriendelijke manier van koffie zetten. Vaak kun je meerdere kopjes tegelijk zetten, maar een kan koffie is beslist geen standaard bij deze apparaten.
  Bij de automaat hoeft geen piston meer te worden uitgeklopt; het koffiedik wordt automatisch in een geïntegreerde afvalbak verzameld. Een automaat geeft bovendien veelal een waarschuwing als het afvalbakje, water- of bonenreservoir geleegd of gereinigd moet worden. De apparaten van Siemens bijvoorbeeld geven zelf aan wat er gedaan moet worden: Water bijvullen, schalen legen (doorgepompt water en koffiedik in aparte reservoirs), bonenreservoir vullen, ontkalken, reinigen. Sommige apparaten hebben zelfs een geïntegreerde, automatische ontkalker. En uiteraard kan men met de meeste automaten ook melk voor de cappuccino opschuimen. De mate van gebruiksvriendelijkheid bepaalt hier ook weer de prijs. Hoe meer functionaliteiten op het toestel, hoe duurder het apparaat is.
  De meeste inbouwmachines zijn volautomaten en maken gebruik van koffiebonen, vaak aangevuld met een tweed vulschacht voor gemalen koffie. Maar het is weer niet zo dat alle volautomaten ook inbouwapparaten zijn. Een nadeel van een losstaande volautomatische koffiemachine is, dat deze behoorlijk wat ruimte in beslag neemt.
  Volautomatische espressomachines zijn in de regel duur in aanschaf en ook in onderhoud. Het apparaat moet regelmatig gereinigd worden en ontkalkt. Bij sommige apparaten gaat dit automatisch met speciale reinigings- en ontkalkingsprogramma’s. Volautomaten zijn storingsgevoeliger dan traditionele koffiezetapparaten. Soms wordt het lawaai van de bonenmaler als hinderlijk ervaren.

De verschillende mogelijkheden van een koffiemachine

Koffiesoort, koffiesterkte en hoeveelheid instellen
Veel koffiemachines bieden je de mogelijkheid om de smaak en intensiteit van de koffie te regelen. We noemen hier de volautomatische espressomachine Seaco Brewing System als voorbeeld. Deze beschikt over een speciale knop waarmee de uitloopdruk van de koffie kan worden gevarieerd, zodat daarmee de smaak en de intensiteit van de koffie kan worden geregeld.
Ook laat de moderne techniek het toe om de sterkte en hoeveelheid per kopje in te stellen en de koffiesoort zoals espresso, cappuccino. De nieuwste machines van Jura bieden twaalf selecteerbare specialiteiten, waaronder voor het eerst latte macchiato doppio en cappuccino doppio (een dubbele latte macchiato en een dubbele cappuccino in een mok). Zo kun je met een koffiemachine bijvoorbeeld ook de maalgraad van de koffie variëren naar eigen smaak. Ook zijn er modellen die zowel gemalen koffie, pads als bonen kunnen verwerken tot koffie.

Watertoevoer
Sommige espressomachines worden aangesloten op een aparte watertoevoer, bij andere is dit niet nodig, deze hebben een uitneembaar waterreservoir. Wanneer een inbouw-espressomachine over een aparte watertoevoer beschikt, let er op dat deze aanwezig is op de plek waar u de espressomachine gaat inbouwen. De machine tapt het water namelijk rechtstreeks vanaf de kraan.
Een espressomachine met een uitneembaar waterreservoir dient zelf gevuld te worden, net zoals bij een gewoon koffiezetapparaat. Dit vergt dus extra handelingen. De grootte van het waterreservoir verschilt per product en merk. Hoe groter het reservoir, des te minder vaak hoef je bij te vullen. Aan de andere kant: hoe verser het water dat je gebruikt voor je espresso, hoe beter. Let er wel op dat het waterreservoir gemakkelijk te verwijderen en weer terug te plaatsen is.

Verwarmingssysteem

Volautomatische espressomachines maken gebruik van een thermoblok om het water tot de vereiste temperatuur te verhitten. Dit metalen blokje waar buizen doorheen lopen voor water, wordt elektrisch verhit. De beste thermoblokken zijn die van messing, een duurzaam materiaal dat niet erg gevoelig is voor kalkaanslag.
De manier waarop de buizen in het blok zijn bevestigd, verschilt van gegoten, geschroefd tot gelijmd. Een geschroefd blok gaat langer mee dan een gelijmd blok. Een geschroefd blok kan in geval van lekkage nog worden gerepareerd. Een gelijmd blok kun je weggooien.
Duurdere volautomatische espressomachines hebben vaak twee (onafhankelijke) verwarmingssystemen in plaats van één. Het voordeel is dat ze tegelijkertijd stoom (voor cappuccino) én heet water (voor het maken van een kopje espresso) kunnen leveren.

Waterfilter

Sommige volautomatische espressomachines bevatten een waterfilter. De meeste waterfilters houden alleen de grovere deeltjes tegen. Een enkele machine verwijdert ook lood, chloor, aluminium en koper uit het water. Een waterfilter komt de smaak van de espresso ten goede, het zorgt er ook voor dat de machine langer meegaat. Bovendien hoeft de machine minder vaak ontkalkt te worden.

Bonenreservoir

Bonenreservoirs verschillen in capaciteit. Om te bepalen welk reservoir voor u geschikt is, is het goed om je af te vragen hoe de koffieconsumptie verdeeld is over een dag. Is er bijvoorbeeld een piek in de ochtend, dan is het handig om een koffiemachine met een groot bonenreservoir te nemen. Dan hoeft u niet tijdens de piek bonen bij te vullen.

Geheugen

Heeft uw toestel een geheugen, dan kunt u uw favoriete instellingen opslaan zodat u ze de volgende keren snel terugvindt. Zoals apparaten van Bosch met de functie PersonalCoffee Pro: Tot wel zes personen is het mogelijk om de persoonlijke instellingen voor het favoriete drankje op te slaan.

Enkele handige espressotips

Te korte/lange doorlooptijd
De doorlooptijd van een perfect kopje espresso is ongeveer 20 tot 30 seconden. Als het langer duurt is de maling van de koffie waarschijnlijk te fijn of te hard aangedrukt. Duurt het korter, dan is de maling te grof of niet goed aangedrukt. In beide gevallen is de koffie niet van kwaliteit die het zou moeten hebben.

Houdbaarheid van koffie
De koffiebonen of gemalen koffie kunt u het beste in een kleine hoeveelheid kopen en in een luchtdichte trommel bewaren. Bonen kun je ongeveer zes maanden bewaren, gemalen koffie ongeveer twee weken (open verpakking).

Vers water
Espresso bestaat voor het grootste deel uit water. Gebruik altijd vers water en zorg voor een constante optimale watertemperatuur. U kunt het beste het water in uw machine dagelijks verversen, want in stilstaand water kan schimmel ontstaan. Automatische ontluchting voorkomt dat restwater achterblijft in het apparaat.

Inbouw warmhoudlade om kopjes voor te verwarmen
Espresso is het lekkerst als het heet geserveerd wordt en niet te snel afkoelt. Als je een espresso af laat koelen gaan veel van de aroma’s verloren. Bij een vrijstaande espressomachine worden de kopjes voor het gebruik verwarmd op het warmhoudplaatje. Bij een ingebouwde espressomachine is dit niet mogelijk. U kunt de kopjes wel omspoelen met warm water. Ook bestaat de mogelijkheid om bij uw espressomachine een inbouwlade te kopen. In deze lade kunt u uw kopjes opbergen en voorverwarmen.

Hoeveel energie verbruik een inbouw koffiemachine?

Een traditioneel filterkoffiezetapparaat verbruikt jaarlijks gemiddeld 73 kWh, wat neerkomt op € 16,- per jaar. Inbouwkoffiemachines kunt u op stand-by zetten zodat ze direct klaar zijn voor verbruik. Uw koffiezetapparaat in stand-by laten staan kost 400 watt per uur. Let op dat uw stroomverbruik hierdoor zal stijgen.
Bij de duurdere volautomatische espressomachines kun je de tijd waarop de machine ingeschakeld moet worden van te voren inprogrammeren, de tijd waarop de machine uitgeschakeld moet worden, evenals de tijd waarop de machine op de energiestand moet overschakelen. Hiermee kunt u bezuinigen op uw energierekening.

Het schoonmaken van de koffiemachine

Standaard schoonmaak

Machines met een makkelijk uitneembare zetgroep kunt u zelf goed reinigen. Elke avond even de zetgroep er uit, afspoelen onder de kraan, laten drogen, de volgende morgen er weer indoen en koffie zetten.
Machines waarbij de zetgroep moeilijk of helemaal niet uitneembaar is, moet je reinigen met een reinigingsprogramma. Deze apparaten hebben vaak meer onderhoud nodig.
Soms ontstaat koffiegruis in koffiemachines die per kopje verse bonen malen. Geadviseerd wordt om minstens 1 x per maand de binnenkant schoon te maken. Als dit niet gebeurt kan de machine op een gegeven moment verstopt raken. Machines die op een ladegeleider staan haal je eenvoudig naar voren, zodat u ze makkelijk kunt schoonmaken
Na verloop van tijd kunnen zich koffieresten ophopen in de leidingen. Dit is niet bepaald bevorderlijk voor de smaak van uw espresso! Er zijn speciale reinigingstabletten te verkrijgen voor het schoonmaken van de espressomachine.

Bakje koffiedik legen
Volautomatische espressomachines hebben allemaal een afvalbakje voor koffiedik. Hoe kleiner dit bakje, des te vaker u het dient te legen. Wanneer dit bakje vaatwasserbestendig is, is schoonmaken een fluitje van een cent.

Ontkalken
In het water dat u gebruikt om koffie mee te zetten zit kalk. Kalk zet zich af in uw koffiemachine. Wanneer u niet tijdig kalkaanslag verwijdert, gaat uw koffiemachine minder functioneren.
Waterfilters verminderen het kalkgehalte in het water en halen onzuiverheden er uit. Na het zuiveren zit er nog steeds kalk in uw water. Dus ook wanneer u een waterfilter gebruikt zult u moeten ontkalken.
Volautomatische koffiemachines zoals machines van Jura geven zelf aan wanneer u moet ontkalken. Belangrijk is dat u de juiste hardheid van het water instelt. Hoe harder het water, hoe meer kalk zich in uw machine afzet waardoor u regelmatiger moet ontkalken.
Bij koffiemachines die niet aangeven dat u moet ontkalken, moet u zelf het ontkalken van uw machine inplannen. Ontkalk uw machine met de juiste producten, bij voorkeur de producten die door de fabrikant van uw machine worden aanbevolen. Ontkalkingsmiddelen zijn in verschillende vorm verkrijgbaar. Jura, Bosch, Gaggenau, Siemens en Miele gebruiken ontkalkingstabletten die opgelost moeten worden in lauw water. Delonghi, Bosch, Saeco, Philips, Gaggia, Durgol, Nivona en Sarista beschikken over vloeibare ontkalker. Krups, Melitta, Francis, Gaggia, Senseo ontkalkt u met een poeder.
Als uw koffiemachinefabrikant geen middelen aanbeveelt, kunt u het beste een ontkalker gebruiken op basis van citroenzuur, sulfaminezuur (amidosulfonzuur) of melkzuur. Gebruik geen ontkalkingsmiddel dat gebaseerd is op zoutzuur of azijn. Azijn is voor veel onderdelen van uw machine te agressief. Het heeft ook een ander nadeel: de zure smaak nestelt zich in uw machine en besmet de smaak van uw koffie.

Het periodiek onderhoud van de koffiemachine

Inbouw espressomachines hebben regelmatig onderhoud nodig. Dit wordt uitgevoerd door de fabrikant. Een onderhoudsbeurt zorgt voor meer en langer plezier van uw espressomachine. Hoeveel een fabrikant rekent voor een onderhoudsbeurt en welke materialen onder een onderhoudsbeurt vallen, verschilt per fabrikant.

Lees de reacties of reageer zelf op dit artikel